چالش شرکت‌های دانش‌بنیان برای داخلی‌سازی قطعات خودرو / ماجرای مگاپلت‌فرمی که هنوز خودرو نشده است
قطعه نیوز: موضوع داخلی‌سازی قطعات با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان موضوعی چند وجهی است، در یک سو دانش و فناوری قرار دارد و در سوی دیگر مسئله تولید انبوه. مدیرعامل ایران خودرو و قائم مقام مدیرعامل سایپا در برنامه اخیر گفت‌و‌گوی ویژه خبری به داخلی‌سازی قطعات به توانمندسازی شرکت‌های دانش بنیان اشاره کرده و گفتند که خودروسازان پروژه‌های ساخت داخل را با کمک این شرکت‌ها جلو خواهند برد. با وجود اظهار نظرهایی که تاکنون در این باره صورت گرفته است، اما همچنان داخلی‌سازی در کشور ما تا رسیدن به جایگاه مطلوب، فاصله زیادی دارد. ابوالفضل خلخالی، استاد دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت در گفت‌و‌گو با «قطعه‌نیوز» درباره چالش‌های پیش روی تولید انبوه در شرکت‌های دانش‌بنیان صحبت کرد.
مهمترین چالش داخلی‌سازی قطعات با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان چیست؟
مهمترین بحثی که به عنوان یک چالش اصلی در داخلی‌سازی قطعات وجود دارد، توانمندی دانشی و فنی ما نیست. در ایران به لحاظ دانش فنی، قابلیت‌های خوبی وجود دارد و شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز تحقیقاتی و موسسات دانشگاهی قابلیت‌های خوبی دارند که در هر زمینه‌ای از داخلی‌سازی می‌توان با تکیه به آنها ورود کرد، اما نکته مهم این است که برای تحقق داخلی‌سازی باید بتوان این مزیت دانشی را به مزیت اقتصادی تبدیل کرد.
ما به هر کدام عرصه‌های داخلی‌سازی که وارد شویم، نیاز به سرمایه‌گذاری خواهیم داشت. موضوع دیگر تیراژ اقتصادی است که بتواند هزینه‌های توسعه محصول را سرشکن کند، در حال حاضر در بعضی از موارد این صرفه وجود ندارد.
برای تبدیل مزیت دانشی به مزیت اقتصادی چه باید کرد؟
باید بدانیم که تشکیل میز داخلی‌سازی به تنهایی مساله را حل نمی‌کند، بلکه ما باید به وسیله یک استراتژی کلان در سطح ملی، روش‌های تامین مالی و مدل‌های اقتصادی را شناسایی کنیم تا پیاده‌سازی مورد نیاز کشور صورت بگیرد. روند کنونی در میزهای داخلی‌سازی نشان می‌دهد، در مواردی که نیاز به تامین مالی برای تولید انبوه محصول شرکت‌های نوپا وجود دارد، راهی وجود ندارد.
یک شرکت دانش‌بنیان وقتی بر روی موضوعی کار می‌کند، اگر بخواهد کالای ساخت خود را به تیراژ ۵۰۰ هزار عدد در سال برساند، به سرمایه بزرگ احتیاج دارد. این شرکت‌ها، چنین سرمایه‌‌ای ندارند و از همین نقطه شکست می‌خورند. به همین دلیل است که در کشور زیاد شاهد دستاوردهای فناوری که به مرحله تولید رسیده باشند و مشکل کشور را حل کنند، نیستیم.
برای شکل‌گیری استراتژی لازم و تحقق تامین مالی شرکت‌های دانش بنیان چه باید کرد؟
برای حل این مسائل، شرکت‌های خودروسازی کشور باید صادقانه صحبت کنند. ما پنج سال پیش از مگا‌پلت‌فرم شرکت سایپا با حضور معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری رونمایی کرده‌ایم اما هیچ محصولی از آن بیرون نیامده است. درواقع ما از بحث تحقیق و توسعه تنها برای نمایش و ایجاد خوراک برای اذهان عمومی استفاده می‌کنیم و پیاده‌سازی واقعی دانش نیاز به عزم جدی دارد و این کار در حال حاضر با مشکلات زیادی روبه‌رو است.
استراتژی کلان کشور در این حوزه باید اصلاح شود و در سطح ملی برای بومی کردن یک تکنولوژی برنامه‌ریزی صورت گیرد و هزینه‌های سرمایه‌گذاری آن تدارک دیده شود، اما در این حوزه می‌بینیم که در کشور کار رها شده است و نمی‌دانیم به کدام تکنولوژی قرار است ورود کنیم و بحث تامین مالی آن از کجا خواهد بود.
اگر در سطح ملی و به صورت کلان به موضوع نگاه کنیم، با یک بودجه کلان می‌شود بسیاری از تکنولوژی‌ها را بومی کرد. برای مثال در مورد ترمزهایABS که بسیاری از مجموعه‌های دفاعی کشور هم به ساخت آن ورود پیدا کرده‌اند، می‌بینیم که به لحاظ اقتصادی سود خوبی ندارد و اگر این مجموعه‌ها بخواهند بر اساس تولید و فروش پیش بروند، صرفه اقتصادی ندارد، در نتیجه در همان مرحله ابتدایی متوقف می‌شود.
به طور خلاصه اینکه شرکت‌های دانش بنیان سرمایه لازم را ندارند و شرکت‌های سرمایه‌گذار هم در محاسبات اقتصادی می‌بینند که این تولیدات به صرفه نیست، بنابراین در این حوزه تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری کلان در سطح کشور لازم به نظر می‌رسد.
خبرنگار: فرزانه احمدی