مشکلات تامین مواد اولیه تایرسازان را عملا تعطیل می کند/تاثیر عملکرد رایزن‌های اقتصادی در توسعه صنعت تایر

قطعه نیوز: تولید و تامین انواع لاستیک و تایر مورد نیاز کشور، به خصوص در یک سال گذشته به چالشی جدی تبدیل شده است. این در حالی است که توان تولیدکنندگان تایر در داخل، قابل انکار نیست. با این وجود، مشکلات تامین مواد اولیه، موانع حوزه ارزی، قوانین مربوط به واردات و گمرک و… از جمله مسائلی به شمار می روند که باعث می شوند تولیدکنندگان تایر نتوانند از تمام ظرفیت خود بهره گیرند. این در شرایطی است که به گفته مدیرعامل شرکت کویر تایر، صنعت تایر کشور در شرایط فعلی حدود ۷۰ درصد نیاز کشور به انواع تایر را تامین می کند.

در این خصوص محمدحسین زینلی، مدیر عامل شرکت کویر تایر در گفت و گویی اختصاصی با خبرنگار قطعه نیوز، به تفصیل وضعیت موجود در صنعت تایر کشور را توضیح داد:

در حال حاضر با توجه به بحران های اقتصادی به وجود آمده به ویژه در حوزه خودرو بخش لاستیک با چه مشکلاتی روبه‌رو است؟

در شرایط کنونی اصلی ترین مشکل ما تامین مواد اولیه داخلی و خارجی و نیز خرید قطعات و تجهیزات و خدمات فنی مهندسی مورد نیاز از خارج کشور است.

در رابطه با مواد اولیه خارجی و نیز تجهیزات و ماشین آلات گرفتاری ما به تخصیص ارز و سپس انتقال ارز به فروشنده برمی گردد که در شرایط تحریم و مشکلات اقتصادی جاری با دشواری بسیار انجام می شود. به نحوی که برای تأمین مواد مصرفی در وقت پیش بینی شده تضمینی وجود نداد و در برنامه ریزی تدارک مواد اولیه، گاه به خاطر تعلل ادارات ذی‌ربط مانند وزارت صنعت و بانک مرکزی در تخصیص ارز و گاهی به علت نوع ارز تخصیص یافته که منطبق بر ارز مورد قبول فروشنده نیست و در مواردی مشکلات روابط بین المللی بانکی در رابطه با انتقال ارز، کنترل زمان سفارش و دریافت کالای مورد نیاز، در عمل غیرممکن می شود که پیامد آن بی شک ایجاد مشکلاتی در زمینه تولید است.

علاوه بر این، در رابطه با مواد اولیه داخلی مشکل اصلی شناور بودن نرخ این بخش از مواد اولیه است که حدود ۵۵ درصد مواد مورد نیاز تولید تایر را در برمی گیرد . شناور بودن نرخ ها در حدی است که عملا در هر بار خرید تولیدکنندگان مواد اولیه داخلی قیمت جدیدی پیشنهاد می کنند . از آنجا که نرخ فروش تایر توسط سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کنترل می شود ولی نرخ مواد اولیه از هر کنترلی معاف است، تداوم این روند عملا شرکت های تولید تایر را با مشکلات بسیاری از نظر تعادل قیمت تمام شده و فروش روبه رو می کند و در برخی موارد موجب زیان تولیدکنندگان تایر می شود.

برای رفع مشکلات پیش رو چه تدابیری اندیشیده شده است؟

هیچ‌کدام از مشکلات فوق در حیطه کنترل ما به عنوان تولیدکندگان تایر قرار ندارد و خارج از حوزه مدیریتی ماست. لذا برای رفع این مشکلات تولیدکنندگان تایر جز انعکاس موارد به مقامات ذی‌ربط و ارائه پیشنهاد خود به مقامات تصمیم گیر در حوزه سیاست گذاری صنعت و نیز سیاست های پولی و پی گیری مستمر و مجدانه آن، چاره دیگری نداشته و کار دیگری از دست آنها ساخته نیست.

به نظر شما آیا این امکان وجود دارد که شرایط را به گونه ای پیش برود که تمام نیاز لاستیک کشور در داخل تامین و تولید شود؟

بی شک چنین امری امکان پذیر است. اما برای دستیابی به این هدف سیاست گذاران اقتصادی، پولی و صنعتی کشور باید عزم و اراده ای داشته باشند که در قالب برنامه ریزی های زمان بندی شده تحقق یابد.

برای نمونه اکنون تایر های رادیال تمام سیمی مصرفی کامیونت و کامیون کشور عمدتا از خارج با ارز دولتی و حداقل تعرفه و حقوق گمرکی وارد کشور می شود و ظرفیت تولید داخل کشور در شرایط موجود از حدود ۲۵ درصد نیاز داخلی فراتر نمی رود. این روند در سال ۹۷ باعث خروج ۵۰۰ میلیون دلار ارز دولتی برای واردات تایر رادیال تمام سیمی تجاری از کشور شده است.

حال آن که اکنون دو طرح نیمه کاره برای تولید این تایرها در کشور وجود دارد که  تنها با تخصیص ۱۰ درصد از هزینه انجام شده برای واردات سال گذشته، ظرف یکسال قابل راه اندازی خواهند بود و با راه اندازی آنها سهم تولید داخل از ۶۰ درصد نیاز کشور عبور خواهد کرد.

لازم به تاکید است که اکنون برای واردات هر کیلو از این تایرها ۴ دلار ارز دولتی صرف می شود در حالی که در صورت تحقق دو طرح مزبور، که یکی از آنها طرح توسعه کویر تایر با ظرفیت ۱۰ هزار تن در سال و ارز بری ۲۰ میلیون دلار است، برای تولید هر کیلو تایر مشابه تنها حدود یک، دوم دلار هزینه ارزی مورد نیاز خواهد بود. حال آن که در شرایط جاری متاسفانه ارگان های مسئول حاضر به تأمین این ارز با نرخ و شرایطی که برای واردات محصولات مشابه از خارج می شود، نیستند و کارخانجات مورد نظر نیز توان مالی خرید ارز مورد نیاز ماشین آلات با نرخ آزاد یا نیمایی را ندارند.

نباید فراموش کرد که با توجه به نقش محوری حمل و نقل زمینی در ساختار صنعت حمل و نقل کشور تعدادی طرح جدید تولید تایر نیز موافقت اصولی گرفته اند که در صورت تحقق آنها نه تنها کل نیاز کشور پوشش داده خواهد شد، بلکه بخش قابل توجهی از محصول خروجی این صنایع پس از راه اندازی    باید به بازارهای همجوار صادر شود که اکنون همه آنها بخاطر مشکل تأمین ارز و اعتبار از یکسو و عدم تمایل شرکت های بین المللی صاحب تکنولوژی در همکاری های تکنولوژیکی با صنایع کشور عملا روی کاغذ باقی مانده اند.

در مجموع صنعت تایر کشور در شرایط فعلی حدود ۷۰ درصد نیاز کشور به انواع تایر را تامین و ۳۰ درصد مصرف تایر کشور  نیز از محل واردات تامین می شود. کویرتایر مجموعا حدود ۲۰ درصد نیاز کشور به انواع تایر سواری را تأمین می کند و در صورت تحقق طرح توسعه نیمه تمام آن، که تنها معطل تامین اعتبار ارزی و تسهیلات ریالی است، قادر خواهد بود تا حدود ۱۲ درصد نیز از نیاز کشور به تایرهای سنگین اعم از بایاس و رادیال و یا به عبارت دیگر حدود ۲۴ درصد نیاز کشور به تایرهای رادیال تمام سیمی سنگین تجاری را هم تامین و تولید کند.

به نظر شما برای رسیدن به خودکفایی چه پارامترهای نیاز است؟

برای دستیابی به خودکفایی باید علاوه بر تامین ارز مورد نیاز، تحقق طرح های توسعه ای و نیز تسهیلات ریالی مناسب قیمت، بر جذب و جلب سرمایه به بخش صنعت با حمایت بیشتر از صنایع داخلی افزوده شود.

در این راستا مناسب سازی فضای کسب و کار و نیز انعقاد قراردادهای گمرکی ترجیهی منطقه ای با کشورهای همجوار برای جلب سرمایه های خارجی و صاحبان تکنولوژی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

واقعیت آن است که ما متأسفانه یک برنامه راهبردی و برنامه عملی واقع بینانه برای تحقق راهبرد مزبور در کشور در رابطه با بسط و توسعه صنعت تایر ملی نداریم. درحالی که کشور ما امکانات بالقوه زیادی برای جذابیت سرمایه گذاری و ایجاد جوینت ونچر و هاب تولید و صادرات تایر دارد، مانند در اختیار داشتن متخصصان مجرب طراحی و تولید تایر با تجربه بیش از نیم قرن تولید تایر،  و همچنین سرمایه گذاری­های قابل توجهی در راستای تأمین مواد اولیه و ماشین آلات و تجهیزات این صنعت طی سال های اخیر، اما نامناسب بودن فضای کسب و کار در کشور مانع جذب سرمایه در این صنعت شده است .

این در حالی است که به جز ترکیه هیچ یک از کشورهای منطقه از ظرفیت های بالقوه کشورما در این صنعت تایر برخوردار نیستند و عموما نیاز های صنعت حمل و نقل خود به تایر را از محل واردات تامین می کنند. این واقعیت می تواند فرصت های بسیار خوبی را برای توسعه صنعت تایر و صادرات محور کردن آن در بر داشته باشد.

اعمال کنترل بیشتر برای واردات تایر و پیش بینی قوانین حمایتی از صنایع داخلی در مقابل قیمت شکنی کشورهایی همچون چین، اندونزی و هند می تواند زمینه جذب بخشی از جاذبه های قابل تامین  برای جذاب کردن و جلب سرمایه های داخلی و بین المللی ایجاد کرده و امکان بسط و توسعه صنعت تایر در کشور برای خودکفایی و توسعه صادرات محصولات آن را فراهم کند.

فعالیت های موثر رایزن های اقتصادی سفارت خانه های ما در کشورهای صنعتی برای معرفی فرصت های سرمایه گذاری در صنعت تایر کشور از یکسو، و گردآوری اطلاعات از وضعیت بازارهای هدف برای توسعه صادرات صنعت تایر از دیگرسو می تواند کمک ارزنده و موثری در توسعه صنعت تایر تا مرز خودکفایی و سرریز مازاد تولید به بازارهای جهانی تلقی شود.

به نظر شما در این زمینه دولت می تواند کمک موثری داشته باشد یا وقت آن رسیده که این بخش هم به طور کامل مستقل و خصوصی شود؟

به نظر من دولت در حمایت از صنعت و نظارت بر کیفیت تولیدات باید از طریق ارتقای استاندارد های کیفی در فضای کسب و کار و بستر سازی رشد آن ایفای نقش کند و نه در مالکیت بنگاه های تولیدی و مدیریت آن . تجربه نشان داده است که درگیر کردن دولت در مالکیت و مدیریت بنگاه های تولیدی و از جمله صنعت تایر، دولت را از ایفای نقش نظارتی و بستر سازی شرایط رشد و توسعه صنعت باز می دارد . بار دیگر ضرورت دارد تا اهمیت تعریف جایگاه صنعت تایر در رشد و توسعه صنعتی کشور و تدوین راهبرد و برنامه مناسب برای رشد و توسعه آن و فعلیت بخشیدن به پتانسیل های بالقوه این صنعت استراتژیک در کشور توسط متولیان توسعه اقتصادی و صنعتی کشور را یادآوری و بر نقش تعیین کننده و محوری آن در تمرکز امکانات تأکید کنم.

اتخاذ چنین سیاستی مانع تصمیم گیری های مقطعی در رابطه با تولید و واردات تایر به کشور خواهد شد. در نتیجه سرمایه گذاران و تولیدکنندگان تایر با خاطری آسوده متناسب با پیش بینی پذیری تحرکات بازار در آینده، نسبت به توسعه و برنامه ریزی فعالیت های خود در راستای تحقق سیاست ها و مقتضیات کلان کشور اقدام کنند.

نویسنده: الهام دانیالی