استفاد از دوچرخه به جای خودرو به‌دلیل شیوع کرونا
قطعه نیوز: خلوت شدن خیابان‌ها به‌دلیل شیوع کرونا باعث شده تا مردم در شهرهای مختلف جهان به استفاده از دوچرخه به جای خودرو روی بیاورند.
سال‌هاست که شهروندان و مسئولان شهری در سراسر جهان از پکن تا نیویورک با اجرای طرح‌های مختلف در حال خالی کردن شهرها از خودرو هستند تا با محدود کردن انتشار گازهای مضر، افزایش فعالیت بدنی و تعامل اجتماعی، شهرها را به مکان‌های مناسب‌تری برای زندگی تبدیل کنند.
یکی از مشکلات همیشگی شهروندان و مسئولان شهری برای محدود کردن تردد وسایل نقلیه موتوری این بود که اجرای خیلی از طرح‌ها در خیابان‌های پرازدحام به‌صورت کنترل‌شده امکان‌پذیر نبود؛ تا اینکه حدود ۱۰ماه پیش شیوع ویروس کرونا و ضرورت قرنطینه و کاهش ترددها به کمک آمد و خیابان‌ها را برای اجرای چنین طرح‌هایی خالی کرد. بیشتر شهرهای جهان در دوران اوج همه‌گیری، شاهد خیابان‌هایی بودند که شاید تا پیش از آن تصورش هم ممکن نبود. با آنکه تا قبل از کرونا هم طرح‌های موفق زیادی اجرا شده بود، اما تحولی که شیوع کرونا در وضعیت ترافیک ایجاد کرد، قابل انکار نیست. به‌گزارش سایت «سیتی مونیتور» که در زمینه تحلیل سیاست‌های شهری فعالیت می‌کند، بعد از همه‌گیری، در بسیاری شهرها مانند لس‌آنجلس دیگر ساعت اوج ترافیک وجود نداشت و ترافیک در بسیاری از شهرهای اروپا تا ۸۰درصد کاهش پیدا کرد. براساس ارزیابی وب‌سایت تحقیقاتی «بریف کربن» انگلیس، همین کاهش ترددها باعث شده که رکورد کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن جهان در سال۲۰۲۰ شکسته شود.
مردم یکباره ضرورتی برای رانندگی نمی‌دیدند و در مقابل نیاز به فضای امن برای فعالیت‌های بیرون از منزل زیاد شد؛ درنتیجه خیابان‌ها معنی جدیدی پیدا کردند. خیلی از شهرها مسیرهای دوچرخه‌سواری را افزایش دادند، پارکینگ‌های عمومی تبدیل به فضایی برای فعالیت‌های بیرون از منزل مانند غذا خوردن شد و به این ترتیب خیابان‌ها که تا پیش از آن یادآور شلوغی، بوق و تصادف بودند، تبدیل به محل امنی برای عابران پیاده شد.
خلوتی خیابان‌ها این مجال را داد که طرح‌های بزرگ با سرعت بیشتری اجرا شوند؛ مانند «شهر ۱۵دقیقه‌ای پاریس» که با هدف تمرکززدایی و امکان دسترسی شهروندان به همه مایحتاجشان تنها با ۱۵دقیقه پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری اجرا شده است. در لندن نیز طرح «فضای خیابانی» با هدف گسترش مسیر دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی اجرا شد که افزایش ۱۰برابری دوچرخه‌سواری را به‌دنبال داشت.
محدود کردن انتشار گازهای مضر
اما چرا باید تردد خودروها محدود شود؟ یکی از جواب‌های آن محدود کردن سوخت فسیلی است. بنابر آمار سازمان بهداشت جهانی از هر ۱۰نفر در جهان ۹نفر هوای آلوده تنفس می‌کنند که منجر به ۷میلیون مرگ زودرس در سال می‌شود.
براساس ارزیابی هیأت تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل متحد، ۸۰درصد افزایش انتشار گازهای مضر بین سالهای ۱۹۷۰ تا۲۰۱۰ در جهان، ناشی از تردد خودروها بوده است که منجر به بیماری‌های خطرناک ریوی و خونی شده است. آژانس بین‌المللی انرژی که سازمانی مستقل است نیز پیش‌بینی کرده که آلودگی ناشی از حملونقل شهری در جهان از۲۰۱۴ تا ۲۰۳۵، دو برابر شود که ۹۰درصد آن ناشی از خودروهای شخصی است.
این تنها هزینه‌ای نیست که خودروها روی دست شهرها گذاشته‌اند. ناامنی ترافیکی نیز یک «اپیدمی پنهان» است؛ اداره امنیت و سلامت سازمان ملل متحد اعلام کرده که هر سال ۱.۳میلیون نفر در حوادث خودرو فوت می‌کنند. تعداد افراد ۱۵تا ۲۹سالهای که سالانه در تصادف‌های شهری فوت می‌کنند نیز بیشتر از آمار مرگ‌ومیر ناشی از ایدز، مالاریا، سل و قتل است.
کمک به زندگی سالم
کنار گذاشتن خودرو بر سلامت مردم نیز تأثیر مثبت دارد. دوچرخه‌سواری در مقایسه با دیگر روش‌های حملونقل برای بدن مفیدتر است. براساس مطالعات منتشرشده در مجله پزشکی بریتیش، خطر مرگ در کسانی که با دوچرخه تردد می‌کنند ۴۱درصد کمتر از افرادی است که از خودرو و حملونقل عمومی استفاده می‌کنند. خطر فوت ناشی از بیماری‌های قلبی و سرطان در افرادی که دوچرخه سوار می‌شوند به‌ترتیب ۵۲ و ۴۰درصد کمتر از دیگران است. خودروها همچنین فضا، وقت و پول ما را محدود کرده‌اند. آمریکا ۲میلیارد پارکینگ برای حدود ۲۵۰میلیون خودرو دارد و ۵۰ تا ۶۰درصد فضای مرکز شهرها به‌خودروها اختصاص پیدا کرده است. شهرسازی، زیرساخت‌های ضعیف و افزایش تعداد خودروهای شخصی ترافیک را به یک مشکل جهانی تبدیل کرده است؛ براساس نظرسنجی شرکت فناوری «آی‌بی‌ام» آمریکا در سال۲۰۱۱، حدود ۲۰دقیقه از وقت رانندگان در هر سفر درون شهری برای پیدا کردن جای پارک صرف می‌شود.
شیوه‌های کنترل تردد خودرو
مشکل تردد زیاد خودروها سال‌هاست که در شهرهای بزرگ وجود داشته و طرح‌های مختلفی اجرا شده که بسیاری از آنها موفق بوده است. قوی‌ترین اهرم، محدودیت تردد در محله‌ها و بخش‌های خاصی از شهر است. چیزی که از گذشته در مناطق گردشگرپذیر و تاریخی شهرها وجود داشته است. از دهه۵۰ و ۶۰میلادی شهرداران ازجمله در شهرهایی مانند روتردام هلند و کپنهاگ دانمارک با خالی کردن خیابان‌های مخصوص از خودرو، فضای شهری را به افراد پیاده اختصاص دادند. کم‌کم این شیوه در شهرهای بزرگ اروپا رواج پیدا کرد. از سال۲۰۱۵ شهرداری پاریس با برداشتن یک گام بزرگ و چالش برانگیز تردد خودرو از کنار رودخانه «سن» را که تا پیش از آن یک مسیر اصلی و پرتردد در شهر بود، ممنوع کرد. برخی کشورهای عضو گروه رهبری اقلیم شهرها (C40) که از ائتلاف ۹۶کشور جهان برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی در سال۲۰۰۵ ایجاد شده، متعهد شده‌اند مناطق ویژه بدون خودرو در مراکز شهرهای خود تا سال۲۰۳۰ ایجاد کنند.
محدود کردن موقت تردد خودروها در خیابان‌ها روشی است که در برخی شهرها اجرا می‌شود. این طرح ضمن اینکه با واکنش منفی مردم روبه‌رو نمی‌شود، کمک می‌کند که شهروندان کم‌کم و به‌مرور زمان برای تغییر همیشگی آماده شوند. نمونه آن شهر بوگوتا در کلمبیاست که از سال۱۹۷۴ خیلی از خیابان‌های آن روزهای یکشنبه به روی خودروها بسته شد و حدود یک‌چهارم ساکنان هر هفته در این روز برای ورزش و فعالیت اجتماعی بیرون می‌آمدند. به‌مرور، محبوبیت این طرح موجب تغییرات بیشتر و توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری در مناطق دیگر شهر شد.
شاید یک نمونه موفق شهر بدون خودرو، بارسلونا باشد که از سال۲۰۱۶ با اجرای طرح «سوپر بلوک» محله‌های شهری آن متحول شده است. در این طرح، تردد خودروها در خیابان‌ها و کوچه‌های داخل هر بلوک محدود و به خارج از بلوک هدایت شده و فضا برای پیاده‌روی و تفریح مردم فراهم شده است. مطالعات نشان می‌دهد پیاده‌روی ۱۰درصد و دوچرخه‌سواری ۳۰درصد در این بلوک‌ها افزایش پیدا کرده است. سیاست دیگر برای منع رانندگی در شهرها، پولی کردن تردد برای خودروهایی است که آلودگی تولید می‌کنند. تجربه شهر لندن در دریافت عوارض از خودروها و کامیون‌هایی که به منطقه مرکز شهر وارد می‌شوند، نشان می‌دهد آلودگی در یک سال گذشته به میزان یک‌سوم کاهش پیدا کرده است. برخی شهرهای دیگر یک گام جلوتر رفته‌اند و تردد هرگونه خودرو با موتور درون‌سوز را در مناطق خاص محدود کرده‌اند. تعدادی دیگر با دریافت عوارض در ساعت‌های اوج ترافیک از طریق پرداخت الکترونیک و استفاده از دوربین‌های کنترل ترافیک سعی در تعدیل حجم ترافیک دارند؛ مانند آنچه در سنگاپور انجام می‌شود و از عواید آن برای توسعه حملونقل عمومی استفاده می‌شود. این طرح قرار است در منطقه منهتن شهر نیویورک با هدف توسعه متروی شهر، الگوبرداری و اجرا شود.
اما همه موافق طرح‌های بدون خودرو نیستند. برخی معتقدند این سیاست‌ها با کاهش دسترسی مشتریان به زیان کسب‌وکارها تمام می‌شود. اما تحقیقات گسترده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد این نگرانی بیجاست و شهرهای بدون خودرو با ایجاد تقاضاهای جدید به رونق کسب‌وکارهای کوچک کمک می‌کند. از سوی دیگر، مردم بدون خودرو نیز می‌توانند مسیر خود را پیدا کنند.
تجربه شهر بدون خودرو می‌تواند افراد را به گذشته ببرد؛ شهرها قبل از اینکه خودرو ساخته شود، وجود داشته‌اند و اگر این رویکرد ادامه پیدا کند و شهرها دوباره خالی از خودرو شوند، باز هم به حیات خود ادامه می‌دهند.
منبع: روزنامه همشهری