اولین واکنش وزیر صمت به بورس کالا انگار وتو شد!

قطعه‌نیوز: در شب اقتصادی رئیس جمهور و اقتصاددانان چه گذشت؟ بعد از واکنش تند و صریح و مخالفت محمد اتابک، وزیر صمت به عرضه خودرو در بورس کالا؛ همه فکر می‌کردند ماجرا تمام شد. از سوی دیگر شورای رقابت هم پشت اتابک درآمد و اعلام کرد عرضه خودرو در بورس کالا منطقی نیست. اما تیم اقتصادی دولت یعنی عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد و حجت‌الله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار جزو طرفداران عرضه خودرو در بورس کالا بودند. تا اینکه شب گذشته اتفاق دیگری رخ داد.

در شب اقتصادی رئیس‌جمهور و اقتصاددانان چه گذشت؟

حسین عبده تبریزی اقتصاددان که زمانی هم خودش دبیرکل بورس اوراق بهادار تهران بوده است درباره این دیدار در کانال شخصی خود نوشته است:
« امشب تنی چند از اقتصاددانان به دفتر ریاست‌جمهوری دعوت شدند، و در حضور وزرا و مشاوران اقتصادی رئیس جمهور، نقطه‌نظرهای خود را بیان کردند. طبعأ نگرانی در مورد این که در این شرایط آیا امکان اصلاحات وجود دارد یا نه، مطرح شد. در مطبوعات شاید گزیده‌ای از بحث‌ها بیاید. بنده کل وقت خود را به شرح وضعیت خودرو در بازار سرمایه اختصاص دادم.
قبل از جلسه با ۳۶ نفر از کارشناسان رشته صحبت کردم. سی و دو نفر قاطعانه معتقد بودند که در شرایط فعلی حتما بهتر است خودرو در بورس کالایی معامله شود. چهار نفر ضمن توافق با این که در این شرایط بهتر است خودرو در بورس کارایی معامله شود، معتقد بودند که این امر نباید به موضوعی بلندمدت تبدیل شود و باید نهایتا هم واردات آزاد شود و هم خودروسازان خود فروشنده‌ی کالای خود باشند؛ شروطی که بعید است مخالف چندانی در بازار سرمایه داشته باشد.
بر این اساس، بنده در جلسه خواستار آن شدم که یا طبق برنامه‌ی هفتم، خودرو از موضوع قیمت‌گذاری آزاد شده و شرکت‌ها خود به فروش اقدام کنند و یا در بورس کالایی به فروش رسند، و اضافه قیمت آنها نسبت به قیمت‌های مصوب صرف بازپرداخت بدهی آنها به بانک‌ها شود.
هم‌چنین درخواست کردم کل موضوعات مربوط به خودرو از قبیل واردات خودرو، بدهی خودرویی‌ها، واگذاری مدیریت آنها به بخش خصوصی، تودلی‌های دو خودروساز بزرگ، … در طرحی جامع با سرعت بررسی و تصمیمات اجرایی شود.
امیدوارم با عرضه‌ی خودرو در بورس کالا، یا خروج خودرو از قیمت‌گذاری، حرکت کوچکی در جهت اصلاحات در بازار سهام ایجاد شود.»

اولین اختلاف بین تیم اقتصادی و صنعت دولت

در هفته‌های اخیر شاهد نظرات مختلف برای سپردن مجدد فروش خودرو به بورس کالا بودیم. تجربه‌ای که در سال ۱۴۰۱ امتحان شد اما به سرانجام نرسید و خودرو در سامانه فروش برای عرضه قرار داده شد. اگرچه ‌‌وضعیت فروش خودروها در سامانه هم چندان تعریفی ندارد و زمان برگزاری سامانه و قرعه‌کشی و تحویل خودروها با تاخیر فراوان مواجه است. همین موضوعات باعث شد تا در یک ماه اخیر، مجدد مسئله عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شود‌ اما واقعا عرضه خودرو در بورس کالا، علاج درد حوزه پر‌تلاطم خودرو است؟ تلاطمی که حالا با اختلاف بین دو وزیر و شورای رقابت شدت بیشتری نیز گرفته است و با جلسه دیشب تیم اقتصادی  دولت هم به جرگه مخالفان وزیر صمت و شورای رقابت اضافه شد.

موافقت وزیر اقتصاد با بورس کالا

داستان از آنجا آغاز شد که در ۱۱ آبان امسال، عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی در تازه‌ترین اظهار نظر خود در این باره، ضمن ابراز حمایت کامل خود از طرح عرضه خودرو در بورس کالا تاکید کرد: «عرضه خودرو در بورس کالا به هماهنگی سازمان بورس و اوراق بهادار، وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین شورای رقابت نیاز دارد.»
وزیر اقتصاد با اشاره به لزوم هماهنگی بین ۳ ضلع تصمیم‌گیر در این حوزه توضیح داد: «این ۳ دستگاه، یعنی سازمان بورس، وزارت صمت و شورای رقابت، می‌بایست برای انجام برنامه عرضه خودرو در بورس کالا هماهنگ شوند.اگر وزارت صمت آمادگی خود را برای عرضه خودرو در بورس کالا اعلام کند از نظر وزارت اقتصاد و سازمان بورس هیچ مانعی برای انجام این کار وجود ندارد.»
در این ماجرا رئیس سازمان بورس هم موافقت خود را اعلام کرد. حجت‌الله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم گفت: «عرضه دوباره خودرو در بازار سرمایه و بورس کالا در دست پیگیری است. تلاش می‌کنیم خودرو در بورس کالا عرضه شود.»
مخالفت طوفانی وزیر صمت

اما صبحت‌ها درباره عرضه خودرو در بورس کالا با مخالفت شدید محمد اتابک، وزیر صمت مواجه شد. شاید بتوان گفت این جدی‌ترین موضع‌گیری اتابک در قامت وزیر صمت از زمان بر سرکار آمدنش در وزارتخانه است. صبح چهارشنبه ۱۶ آبان ماه اتابک وزیر صنعت در حاشیه جلسه هیأت دولت تاکید کرد عرضه خودرو در بورس توجیه ندارد و باید بازار رقابتی شود. وزیر صمت با انتقاد از عرضه خودرو در بورس، تاکید کرد ‌ چنین رویه‌ای در هیچ جای دنیا مرسوم نیست. خودرو باید در شرایط رقابتی واقعی عرضه شود و نیازی به استفاده از بورس برای فروش خودرو نیست.» البته که در این نظر، اتابک تنها نیست و شورای رقابت هم با او هم نظر است.

مخالفت شورای رقابت با عرضه خودرو در بورس

شورای رقابت هم جزو نهادهای قیمت‌گذاری خودرو، مخالفت صریح خود را با عرضه خودرو در بورس کالا اعلام کرده است. سپهر دادجوی توکلی، سخنگوی شورای رقابت هم در واکنش به موضع اخیر حجت‌الله صیدی رئیس سازمان بورس مبنی بر پیگیری برای عرضه مجدد خودرو در بورس کالا گفته است: «بازار خودرو همچنان انحصاری بوده و باید دستورالعمل ۵۴٣ که مُر قانون دارد، اجرا شود.شورای رقابت اگر خارج از این چارچوب تصمیمی نگیرد، خلاف قانون عمل کرده و این تخلف است. بنابراین با توجه به اینکه در حال حاضر بازار خودرو همچنان انحصاری بوده، دستورالعمل شورای رقابت لازم‌الاجراست و هیچ نکته اضافه‌ای مطرح نیست. تاکید شورا نیز براجرای قانون و دستورالعمل است.»
وزیر صمت هم در پاسخ به مخالفت شورای رقابت با عرضه خودرو در بورس کالا گفت:« شورای رقابت در مورد عرضه خودرو در بورس درست می‌گوید، نباید خودرو در بورس عرضه شود. در کجای دنیا بورسی را دارید که خودرو در آن عرضه می‌شود. خودرو در همین شرایط باید رقابتی شود و عرض کردم خودرو باید به صورت رقابتی عرضه شود. الان واردات به میزان کافی است و شاید ۴ تا ۵ برابر سال گذشته خودرو وارد کشور می‌شود. امیدواریم با این شرایط، عرضه خودرو رقابتی شود. تولید خودرو در داخل کشور نیز رو به افزایش است.»

معایب و مضرات عرضه خودرو در بورس کالا

سوال اصلی اینجاست آیا عرضه خودرو در بورس کالا به نفع مردم است یا خودروسازان؟
رمزگشایی نوشته عبده تبریزی در کانالش از مشکلات خودروسازان می‌گوید. او از صاف شدن بدهی خودروسازان در این روش می‌گوید اما نفع مردم کدام است؟

چرا در دور قبل عرضه خودرو در بورس کالا به نتیجه نرسید؟

سال ۹۶ برای اولین بار عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد اما پس ازمدتی از یاد رفت. در این میان بارها موضوع عرضه آن مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد که این طرح نیز بسته شد و خودرو به سامانه فروش رفت.

– در دوره قبل، عرضه خودرو در بورس کالا به دلایل زیر شکست خورد:

۱. کمبود عرضه نسبت به تقاضای بالا، که باعث کمبود خودرو و افزایش قیمت‌ها شد.

۲. حضور دلالان و سفته‌بازان که با خرید و فروش مجدد، قیمت‌ها را بالا نگه داشتند.

۳. مشکلات زیرساختی بورس کالا مثل کندی سامانه و اختلالات فنی که اعتماد مردم را کاهش داد.

۴. آشنا نبودن مردم با فرآیند خرید در بورس که به پیچیدگی و عدم استقبال انجامید.

۵. نوسانات قیمت در بورس که قیمت‌ها را غیرقابل‌پیش‌بینی و ناپایدار کرد.

۶. عدم هماهنگی با سیاست‌های تنظیم بازار و حمایت نکردن دستگاه‌های نظارتی.

۷. تغییرات مکرر قانونی که ثبات و اعتماد به این طرح را کاهش داد.

معایب عرضه خودرو در بورس کالا

بسیاری بر این باورند که عرضه خودرو در بورس کالا بیشتر به نفع خودروسازان و دلال‌ها تمام می‌شود. در ادامه دلایلی که ممکن است نشان دهد این روش برای مصرف‌کنندگان عمومی چندان سودمند نیست را مطرح می‌کنیم:

۱.قیمت‌گذاری بر اساس تقاضای بالا: در بورس، با افزایش تقاضا، قیمت‌ها معمولاً بالا می‌رود. این شرایط به خودروسازان اجازه می‌دهد خودروها را به قیمت‌هایی بالاتر از نرخ‌های مصوب یا واقعی بازار بفروشند که به ضرر مصرف‌کنندگان نهایی است.

۲.سودجویی دلال‌ها: حضور دلالان در بورس کالا ممکن است به تشدید رقابت ناسالم و خریدهای انبوه برای فروش مجدد با قیمت‌های بالاتر منجر شود. این سودجویی به نفع واسطه‌ها تمام می‌شود و مصرف‌کننده نهایی ناچار به پرداخت هزینه بیشتر است.

۳. عدم نظارت مؤثر بر قیمت‌ها: اگرچه بورس به شفافیت کمک می‌کند، اما نظارت کافی بر قیمت‌های نهایی ممکن است وجود نداشته باشد و این شرایط به نفع خودروسازان است که بتوانند قیمت‌های بالاتری اعمال کنند.

۴.کاهش دسترسی عموم مردم به خودرو: با پیچیده شدن فرآیند خرید در بورس و نیاز به آشنایی با بازار بورس، مصرف‌کنندگان عادی که دانش یا دسترسی به این بستر را ندارند، از خرید مستقیم خودرو محروم می‌شوند.

بنابراین، عرضه خودرو در بورس کالا اگر بدون سیاست‌های حمایتی و کنترلی دقیق اجرا شود، ممکن است به‌طور خاص به نفع خودروسازان و دلالان باشد و فشار بیشتری به مصرف‌کننده نهایی وارد کند.

مزایای عرضه خودرو در بورس کالا

۱. کاهش واسطه‌ها و دلالان: بورس کالا بستری است که معاملات را شفاف‌تر می‌کند. عرضه خودرو در این بستر می‌تواند تا حدی از واسطه‌ها و دلالانی که قیمت‌ها را افزایش می‌دهند، جلوگیری کند و به خریدار نهایی سود بیشتری برساند.

۲. شفافیت قیمت‌گذاری: بورس کالا سازوکاری شفاف دارد و امکان تقلب یا قیمت‌گذاری ناعادلانه را کاهش می‌دهد. با عرضه خودرو در بورس، قیمت‌ها بر اساس تقاضا و عرضه واقعی تعیین می‌شود و این شفافیت می‌تواند به تثبیت قیمت‌ها کمک کند.

۳.کاهش رانت و سودجویی‌های غیرقانونی: عرضه خودرو در بورس ممکن است از شکل‌گیری رانت جلوگیری کند و فضای سودجویی غیرقانونی در این حوزه را کاهش دهد. به دلیل شفافیت بورس، دسترسی همگانی به اطلاعات معاملات فراهم می‌شود و از ایجاد بازار سیاه خودرو جلوگیری می‌شود.

در جمع‌بندی نهایی شاید بهترین روش این است فروش خودرو را به خود خودروسازان بسپارند اما نظارت دقیق بر روی فروش وجود داشته باشد بلکه مردم هم از این راه پرپیچ و خم فروش که هرروز یک داستان تازه دارد خلاص شوند.

نویسنده: سارا غضنفری
انتهای پیام/